Skip to main content

Patronka biblioteki: Zofia Urbanowska

Zofia Urbanowska wybitna autorka utworów powieściowych dla młodzieży – tak określił Gabriel Korbut, w swoim dziele bibliograficznym Literatura polska od początków do wojny światowej, konińską powieściopisarkę i publicystkę epoki pozytywizmu, autorkę wznawianych po wojnie m.in. Gucia zaczarowanego, Złotego pierścienia, Księżniczki i Róży bez kolców.

Życiorys

Zofia Kamila Urbanowska urodziła się 15 maja 1849 r. w Kowalewku, oddalonym 8 km od Konina. Była jedynym dzieckiem Wincentego Urbanowskiego, dzierżawcy Kowalewka, i Katarzyny z domu Modelskiej.

Dzieciństwo spędziła w Laskówcu (obecnie dzielnica Konina), w majątku brata ojca, Pawła Urbanowskiego, do którego przenieśli się jej rodzice. Mieszkali tu również dziadkowie Zofii – Franciszek i Zuzanna Urbanowscy. Około 1861 r. rodzice przenieśli się do Konina, a w 1865 r. zamieszkali, w zakupionym przez matkę, własnym dworku z ogrodem, położonym blisko Warty.

Małą Zofię uczyła matka, później guwernantka, przez rok była uczennicą Instytutu Rządowego w Kaliszu, a w następnych latach tańszego Gimnazjum Sióstr Urszulanek w Poznaniu, gdzie w 1870 r. otrzymała świadectwo dojrzałości.

W wieku 21 lat wróciła do Konina i, chcąc pomóc rodzicom, borykającym się z problemami finansowymi, podjęła pracę zarobkową. Najpierw przesyłała felietony Korespondencja znad Warty (1870-1873) do Gazety Polskiej (gdzie redaktorem był szkolny kolega ojca – Józef Sikorski), a potem na jego zaproszenie przeniosła się do Warszawy, gdzie w 1873 r. objęła posadę korektorki w drukarni byłego już redaktora Gazety Polskiej.

Zofia Urbanowska z wachlarzem (koloryzacja)
Zofia Urbanowska z wachlarzem
Derivative work of File:Zofia Urbanowska z wachlarzem.jpg by Aleksandra Jurgielewicz., CC BY-SA 4.0 , Wikimedia Commons

W Warszawie mieszkała przez 40 lat, w pokoju na pensji Jadwigi Sikorskiej (córki Józefa Sikorskiego), przy zbiegu ulic Marszałkowskiej 153 i Królewskiej, w kamienicy gdzie mieszkała też literatka Deotyma (Jadwiga Łuszczewska). Zofia Urbanowska, mimo że nie była nauczycielką, pełniła funkcję opiekunki klasowej, a do jej obowiązków należało dbanie o zabezpieczenie pensji przed niespodziewanym najściem rosyjskich inspektorów szkolnych. Skromna koninianka uczestniczyła w poniedziałkowych spotkaniach w domu Sikorskich i czwartkowych literackich w salonie Deotymy.

W okresie warszawskim powstały wszystkie jej utwory, z wyjątkiem jednego – baśni moralizatorskiej dla dzieci Złoty pierścień (1916), napisanej w Koninie.
W 1874 r. Urbanowska zadebiutowała nowelą Znakomitość, wydaną pod pseudonimem „J”. Następnym opublikowanym utworem była powieść Cudzoziemiec (1883), będąca sentymentalną opowieścią o Polce, która nie chciała poślubić Niemca.

W 1884 r. ukazał się Gucio zaczarowany, fantastyczno-przyrodnicza opowieść o niegrzecznym chłopcu, przemienionym podczas snu przez wróżkę w muchę i zmieniającym swój charakter pod wpływem obserwacji pracowitego życia zwierząt.
W opinii wielu krytyków i „wielkich” pisarzy jest to jej najlepszy utwór, do którego odwoływali się w swojej twórczości i wspomnieniach z dzieciństwa: Czesław Miłosz, Jarosław Iwaszkiewicz, Tadeusz Różewicz i Aleksander Wat.

W 1886 r. opublikowano cieszącą się popularnością powieść Księżniczka. Ten nagrodzony utwór dla dorastających dziewcząt, został napisany na konkurs, ogłoszony przez przełożone prywatnych pensji żeńskich na łamach warszawskiego Tygodnika Ilustrowanego dla uczczenia Pauliny Krakowowej.

W 1892 r. ukazała się zawierająca wątki konińskie powieść Wszechmocni, rok później (1893) w wersji książkowej powieść fantastyczno-naukowa Atlanta.

W 1903 r., jako pokłosie wspólnych, wielomiesięcznych wyjazdów z rodziną Sikorskich do Zakopanego, wydano Różę bez kolców, opowieść o przyrodzie, folklorze i historii Tatr. W tej „tatrzańskiej encyklopedii” z opisami krajobrazów, autorka, choć nieświadomie, zbliżyła się do modernizmu.
Częste wyjazdy do Zakopanego, zawierane tam przyjaźnie z ludźmi nauki i sztuki, współpraca z Oskarem Kolbergiem znalazły swe literackie odbicie nie tylko w powieści, ale i w reportażach.

Publicystyczna przygoda zainicjowana Korespondencją znad Warty okazała się drugą, obok twórczości dziecięco-młodzieżowej, dziedziną literacką, umożliwiającą zarobkowanie, w której mogła się realizować. Przez długie lata Urbanowska publikowała w Przeglądzie Tygodniowym, Przeglądzie Pedagogicznym (w 1886 r. została członkiem kolegium redakcyjnego) i Wieczorach Rodzinnych (w 1899 r. objęła samodzielne stanowisko redaktora działu przyrodniczego).

W Przeglądzie TygodniowymPrzeglądzie Pedagogicznym zamieszczała recenzje z zakresu piśmiennictwa dziecięcego, zwracając uwagę na wartości pedagogiczne i stronę artystyczną utworów dla dzieci. Publikowała też artykuły o potrzebie rozwoju twórczości dla dzieci i młodzieży.
W Wieczorach Rodzinnych umieszczała artykuły popularnonaukowe oraz pogadanki przyrodnicze, a pod pseudonimem „Jaskółki” prowadziła korespondencję z czytelnikami. W Kronice Rodzinnej (1889-1890) opublikowała cykl felietonów Korespondencja z Zakopanego.

Niektóre z utworów, jak wówczas praktykowano, drukowano w odcinkach na łamach czasopism, zanim ukazały się w wersji książkowej:

  • Znakomitość – Gazeta Polska (1874),
  • Cudzoziemiec – Wiek (1882),
  • Z wyspy Atlanty – Wieczory Rodzinne (1890-1891),
  • Róża bez kolców – Wieczory Rodzinne (1900-1901).

Około 1910 r. Zofia Urbanowska opuściła stolicę i zamieszkała w Koninie, w dworku nad Wartą, podarowanym jej przez matkę w 1875 r. Tutaj lata pisarki przebiegały spokojnie we własnym dworku i na własnej ziemi. W 1930 r. otrzymała honorowe obywatelstwo miasta Konina, a ulicę Piwną nazwano jej imieniem. W 1935 r. sprzedała swoją nieruchomość Zgromadzeniu Sióstr Opatrzności Bożej, zyskując w ten sposób dożywotnią rentę, mieszkanie i opiekę sióstr.

Zmarła 1 stycznia 1939 r. W uroczystościach pogrzebowych uczestniczyli licznie zgromadzeni mieszkańcy Konina i powiatu, oddając hołd zasłużonej honorowej obywatelce i literatce Konina.

Twórczość

  • Znakomitość: nowela (1874).
  • Cudzoziemiec: opowiadanie (1883).
    (W 1896 r. pod zmienionym tytułem „Wojna w czasie pokoju: opowiadanie o losach szlachetnej acz wielce zawziętej dziewicy i zacnego, bardzo walecznego młodzieńca, wedle zdarzenia prawdziwego spisane”).
  • Gucio zaczarowany: powieść dla młodszych dzieci (1884).
  • Księżniczka: powieść (1886).
  • Wszechmocni: kartka z kroniki miasta powiatowego wycięta… (1892).
  • Atlanta, czyli przygody młodego chłopca na wyspie tajemniczej, opowiedziane w listach, wyczytała przez drobnowidz i przepisała… (1893).
  • Róża bez kolców: opowiadanie osnute na tle przyrody tatrzańskiej (1903).
  • Złoty pierścień: opowiadanie dla młodszych dzieci (1916).

Ordery i odznaczenia

  • Odznaczenie Diplome de Medaille D’Or na międzynarodowej wystawie literacko-artystycznej w Lorient (Francja). Określane jako Cywilna Legia Honorowa za działalność humanitarną, filantropijną i szeroko rozumiane zaangażowane społeczne (1903).
  • Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski  literatce w Koninie, za zasługi w zakresie literatury dla młodzieży (1929).
  • Srebrny Wawrzyn Akademicki  za szerzenie zamiłowania do literatury polskiej (1935).

Upamiętnienie

  • 1930

    Na wniosek członka Rady Miejskiej księdza Jana Kabaty (Posiedzenie Rady Miejskiej w dniu 18.01.1930 r.)  Zofia Urbanowska otrzymała honorowe obywatelstwo miasta Konina, a ulicę Piwną w Koninie nazwano imieniem pisarki, uchwałą podjętą na Posiedzeniu Rady Miejskiej w dniu 23.01.1930 r.

    Protokoły posiedzeń Rady Miejskiej Konina z lat 1915-1923 i 1929-1939
  •           

    Uroczystość w dniu imienin Zofii Urbanowskiej (15.05.).

    Spotkanie z młodzieżą szkolną.
    O godz. 17:00 Zofia Urbanowska w towarzystwie Inspektora Szkolnego przybywa do „lokalu nowej szkoły” (Szkoła Powszechna im. Konarskiego, w tym budynku obecnie znajduje się Szkoła Podstawowa nr 1 im. Zofii Urbanowskiej) na spotkanie z młodzieżą szkolną i nauczycielami na uroczystość wręczenia „adresu hołdowniczego”.

    Program spotkania:

    • powitanie przez odśpiewanie Kantaty
    • przemówienie kierownika szkoły Wacława Dybczaka, wygłoszone w imieniu Rad Pedagogicznych szkół
    • przemówienie uczennicy szkoły powszechnej im. M. Konopnickiej oraz wręczenie przez nią „ozdobnego adresu”
    • odczytanie przez ucznia szkoły powszechnej im. Konarskiego fragmentu z dzieła Pani Urbanowskiej
    • wystąpienie Inspektora Szkolnego
    • przemówienie Zofii Urbanowskiej
    • odśpiewanie pieśni Myśmy przyszłością narodu oraz hymnu Jeszcze Polska nie zginęła
    • zwiedzanie przez czcigodną literatkę szkoły – gmach, gabinety, pracownie
    Głos Koniński 1930, nr 22, s. 1-2
  • 1933

    Nowo powstała III żeńska pozaszkolna drużyna harcerska przyjmuje, za zgodą pisarki, jej imię. Drużyna im. Zofii Urbanowskiej pomaga pisarce w uprawie ogródka, robieniu zakupów, towarzyszy jej w drodze do kościoła, spotyka się ze swoją patronką z okazji świąt Bożego Narodzenia, Wielkanocy i z okazji imienin pisarki.

    Przegląd Koniński 1980, nr 37, s. 1, 5
  • 1938

    Zaproszenie Zofii Urbanowskiej do fotografii z wychowankami przedszkola.

  •           

    Hołd bibliotekarzy powiatu konińskiego podczas uroczystości otwarcia i poświęcenia Powiatowej Centrali Bibliotek Ruchomych w Koninie. Uroczystość uświetniła wystawa twórczości i pamiątek osobistych Zofii Urbanowskiej (20.11.). Dwa dni wcześniej inspektor szkolny Michał Kozłowski odwiedza pisarkę w jej dworku i składa hołd (18.11.).

    Głos Koniński 1938, nr 47, s. 1, 2, nr 48, s. 4
  • 1939

    Uroczystości pogrzebowe Zofii Urbanowskiej:

    • Wyprowadzenie zwłok śp. Zofii Urbanowskiej, wśród licznie zgromadzonych mieszkańców miasta (młodzieży z gimnazjum i szkół powszechnych, delegacji stowarzyszeń i urzędów z p. wicestarostą Stefanem Koryckim), do kościoła farnego w Koninie. Kondukt prowadzi ks. Jan Kabata. Trumnę wnoszą przedstawiciele Związku Nauczycielstwa Polskiego, Kupiectwa i Mieszczaństwa. (3.01.)
    • Pogrzeb pisarki – żałobną mszę świętą odprawił ksiądz Jan Kabata, który poprowadził również kondukt żałobny. We mszy wzięli udział liczni przedstawiciele młodzieży szkolnej, organizacji społecznych i urzędów. W kondukcie żałobnym uczestniczyli: najbliższa rodzina zmarłej, Siostry Opatrzności Bożej, młodzież szkolna, która niosła wieńce, orkiestra straży pożarnej, pan wizytator Godecki, delegat kuratorium, pan starosta Marian Kaczorowski z małżonką, pan prezes Stanisław Magielski, wiceburmistrz Sikorski, komisarz Stoczewski i wielu innych, którzy pragnęli oddać hołd zmarłej literatce. (4.01.)
    • Przemówienie nad grobem wygłosili: Starosta Powiatowy Marian Kaczorowski oraz jedna z uczennic, przedstawicielka szkół powszechnych.
    • W Głosie Konińskim i prasie ogólnopolskiej (Kurier Warszawski, Kronika Kobieca, Iskry, Gazeta Świąteczna, Warszawski Dziennik Narodowy, Wielkopolanin, Przegląd Wielkopolski) ukazały się liczne artykuły oddające cześć śp. Zofii Urbanowskiej. Pisali o niej m.in. ks. Jan Mikusiński, Ryszard Michalski, Wanda Lampe, B. St. Kossuthówna.
    • Kondolencje przesłali m.in.: Konsul Generalny R.P. w Pittsburgu Heliodor Sztark, podsekretarz stanu Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego Jerzy Ferek Bleszczyński, naczelnik Wydziału Sztuki w Warszawie Faustyn Daik, minister i profesor Politechniki w Warszawie Melhior Władysław Nestorowicz, Wacław Kredba, tłumacz na język czeski dzieł Zofii Urbanowskiej, Towarzystwo Literatów i Dziennikarzy Polskich w Warszawie, Związek Zawodowy Literatów Polskich w Poznaniu.
    Głos Koniński 1939, nr 2, s. 1-3, nr 3, s. 3
  •           

    Po uroczystościach pogrzebowych odbyło się zebranie organizacyjne, pod przewodnictwem Starosty Powiatowego Mariana Kaczorowskiego, w sprawie powołania Komitetu Uczczenia Zofii Urbanowskiej. Wyłoniono Komitet Wykonawczy w składzie: ks. kanonik Jan Kabata (prezes), mgr Michał Kozłowski (sekretarz), członkowie – Bronisława Kabatowa, Janina Wesołkowa, sędzia Łyczywek, Jan Urbanowski z Laskówca.

    Przestawione projekty:

    • urządzenie wystawy pamiątek,
    • nazwanie jednej ze szkół powszechnych w Koninie imieniem Zofii Urbanowskiej,
    • utworzenie biblioteki imieniem Zmarłej,
    • ufundowanie pomnika,
    • otoczenie opieką cennej spuścizny literackiej śp. Zofii Urbanowskiej.
    Głos Koniński 1939, nr 5, s. 3
  • 1945

    Pierwszy pobyt Jarosława Iwaszkiewicza w Koninie, nawiązujący do znajomości przez pisarza twórczości Zofii Urbanowskiej (Gucio zaczarowany – pierwsza książka, którą samodzielnie przeczytał, a także Róża bez kolców). W Koninie zaproszony i podejmowany w Liceum Ogólnokształcącym przez nauczyciela Ludwika Mikusińskiego. (25.06.)

    Wzmianka w opowiadaniach Jarosława Iwaszkiewicza Podróże do Poznania, [w]: „Podróże do Polski” Warszawa, 1977, s. 123 oraz zbiorze notatek Jarosław Iwaszkiewicz Wianki w Koninie, 25 czerwca 1945, [w]: „Notatki 1939-1945” Wrocław, 1991, s. 127-130 ; zdarzenie szczegółowo przedstawił Stefan Rusin w książce „Znani i nieznani w Koninie. Konin, 2008, s. 118-139
  • 1948/1949

    Powstaje pierwsza praca badawcza, poświęcona Zofii Urbanowskiej, autorstwa osoby z Konina Ludwika Mikusińskiego: Twórczość Zofii Urbanowskiej na tle dążeń polskiego pozytywizmu – praca magisterska z Seminarium Literatury Polskiej Wydziału Humanistycznego Uniwersytetu Poznańskiego, napisana pod kierunkiem prof. Zygmunta Szweykowskiego, obroniona 24.06.1949 r. przed komisją w składzie: prof. Z. Szweykowski, prof. R. Pollak.

    Praca magisterska znajduje się w Archiwum Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, nr archiwalny sygn. 15 802
  • 1957

    Dzięki inicjatywie Towarzystwa Miłośników Dobrej Książki w Koninie oraz kierownika Powiatowej i Miejskiej Biblioteki Publicznej w Koninie, podjęto szereg działań mających na celu upamiętnienie Zofii Urbanowskiej

    • w bibliotece zorganizowano wystawę poświęconą pisarce,
    • Towarzystwo Miłośników Dobrej Książki wydało malutką publikację informacyjną z serii Ziemia Konińska. Nr 2 pt. Zofia Urbanowska: powieściopisarka Konin,
    • odsłonięto tablicę pamiątkową poświęconą konińskiej literatce na frontowej ścianie jej dworku (12.05.).
    Bobińska Justyna. Odsłonięcie tablicy ku czci Zofii Urbanowskiej [w]: „Studia i Materiały do Dziejów Wielkopolski i Pomorza. Poznań, 1957 T. III, z. 2, s. 336-337
  • 1958

    Uroczyste nadanie imienia Zofii Urbanowskiej Szkole Podstawowej nr 1. (15.05.)

    „1927-2017: IX dekad konińskiej „Jedynki” w historii naszego miasta. [Konin], 2017, s. 10
  • 1971

    Sesja popularno-naukowa zorganizowana przez Szkołę Podstawową nr 1 w Koninie, w której wziął udział Ludwik Mikusiński.

    Hejman lech. Zofia Urbanowska patronką „Jedynki” [w:] Przegląd Koniński 2004, nr 19, dod. Koniniana, nr 5, s. II
  • 1978

    Odsłonięcie tablicy pamiątkowej i popiersia pisarki, autorstwa Krzysztofa Łukaszewskiego, przed Szkołą Podstawową nr 1 w Koninie. (21.01.)

    „1927-2017: IX dekad konińskiej „Jedynki” w historii naszego miasta. [Konin], 2017, s. 10
  • 1979

    Uroczysta sesja popularnonaukowa, zorganizowana z okazji 40-lecia śmierci Zofii Urbanowskiej przez Muzeum Okręgowe, Towarzystwo Przyjaciół Konina i Zakładowy Dom Kultury „Hutnik” połączona z wystawą materiałów archiwalnych związanych z życiem i pracą pisarki. Podczas sesji zaprezentowano medal poświęcony Zofii Urbanowskiej, wykonany przez Józefa Stasińskiego z inicjatywy muzeum.

    Program sesji:

    • Wykład:
      • Konin w okresie XX-lecia międzywojennego – dr K. Pawlak,
      • Twórczość Z. Urbanowskiej na tle epoki pozytywizmu – mgr Z. Poznański,
      • Życie i działalność pozaliteracka Z. Urbanowskiej – red. Krzysztof Dobrecki.
    • Wystawa: Zofia Urbanowska w źródłach archiwalnych, zorganizowana przez Archiwum Państwowe w Koninie.
    • Komunikaty:
      • Archiwalne materiały źródłowe do dziejów kultury II poł. XIX w. i poł XX w. – A. Sadowska,
      • Działalność wychowawcza Szkoły Podstawowej nr 1 im. Zofii Urbanowskiej – Irena Będkowska,
      • Elementy konińskie w twórczości Z. Urbanowskiej – A. Walkowiak.
    (kd). Sesja poświęcona Zofii Urbanowskiej [w]: Gazeta Zachodnia 1979 z 23.02., s. 6
  •           

    W Międzynarodowym Roku Dziecka z okazji 40. rocznicy śmierci i 130. rocznicy urodzin Wojewódzka Biblioteka Publiczna w Koninie zorganizowała wystawę biograficzną Życie i twórczość Zofii Urbanowskiej. (23.04. – otwarcie wystawy)

    Kronika WBP w Koninie
  • 1981

    Powstał Międzyzakładowy Pracowniczy Ogród Działkowy imienia Zofii Urbanowskiej w Koninie (obecnie Rodzinny Ogród Działkowy im. Zofii Urbanowskiej w Koninie)

  • 1989

    Wystawa Zofia Urbanowska: życie i twórczość połączona z krótką pogadanką, zorganizowana w Czytelni Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej w Koninie.

    Kronika WBP w Koninie
  • 1994

    Wystawa Zofia Urbanowska 1849-1939 w budynku synagogi Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej w Koninie zorganizowana z okazji 55. rocznicy śmierci pisarki (styczeń-luty).

    Kronika WBP w Koninie
  • 1997

    Sesja popularnonaukowa pod hasłem Zofia Kamila, czyli księżniczka w czerni, zorganizowana przez Szkołę Podstawową nr 1 im. Zofii Urbanowskiej w Koninie.  (8.05.)

    Dokument Życia Społecznego – zaproszenie, nr 000-330, sygn. 11.03.c – zbiory MBP w Koninie
  • 1999

    Ukazała się drukiem książka (powieść biograficzna o Zofii Urbanowskiej) Janiny Perathoner Zofia Kamila: vie romancée.

  • 2003

    Nadanie Szkole Podstawowej w Rozalinie, gmina Rychwał, imienia Zofii Urbanowskiej, uchwałą Rady Miejskiej w Rychwale z dnia 3 października 2003 r.

    Z.N. Gucio razem z pszczółką [w]: Przegląd Koniński. - 2005, nr 24, s. 7 Bartosz Kiełbasa Zofia Urbanowska w Rozalinie [w]: Przegląd Koniński 2020, nr 41, dod. Koniniana, nr 5, s. IV
  • 2004

    Ukazał się nr 5 miesięcznika Towarzystwa Przyjaciół Konina Koniniana w całości poświęcony Zofii Urbanowskiej z okazji 155. rocznicy urodzin pisarki, imienin oraz otwarcia Izby Pamięci Zofii Urbanowskiej w Kowalewku.

  •           

    Uroczyste otwarcie nowego Domu Kultury i Izby Pamięci Zofii Urbanowskiej w Kowalewku, powstałego z inicjatywy grona członków OSP, społeczności lokalnej Kowalewka, miejscu urodzenia Zofii Urbanowskiej.

    Lech Hejman Izba Pamięci Zofii Urbanowskiej w Kowalewku [w]: Przegląd Koniński 2004, nr 19, dod. Koniniana, nr 5, s. I
  • 2005

    Na budynku Szkoły Podstawowej im. Zofii Urbanowskiej w Rozalinie odsłonięto tablicę pamiątkową, ufundowaną przez Józefę i Feliksa Fic z Modlibogowic. (8.06)

    Bartosz Kiełbasa. Tablica pamiątkowa z Rozalina [w]: Przegląd Koniński 2020, nr 32, dod. Koniniana, nr 4, s. 18 (IV)
  • 2009

    Rok Zofii Urbanowskiej – koordynatorem przedsięwzięcia była MBP w Koninie

    W uświetnieniu pamięci wybitnej literatki wzięli udział: przedstawiciel parlamentu polskiego (poseł Tomasz Piotr Nowak), samorządu terytorialnego Starostwo Powiatowe, Urząd Gminy w Rzgowie, Urząd Miasta w Koninie, instytucje kultury (Centrum Kultury i Sztuki w Koninie, Muzeum Okręgowe w Koninie, Młodzieżowy Dom Kultury w Koninie, Izba Pamięci Zofii Urbanowskiej w Kowalewku) szkoły (Szkoła Podstawowa nr 1 im. Zofii Urbanowskiej w Koninie), Ochotnicza Straż Pożarna w Kowalewku, Archiwum Państwowe W Poznaniu Oddział w Koninie, Miejski Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli w Koninie, Poczta Polska w Koninie, organizacje pozarządowe (Towarzystwo Przyjaciół Konina, PTTK Oddział w Koninie, Konińskie Towarzystwo Muzyczne).

    W maju został ogłoszony ramowy program obchodów Roku Zofii Urbanowskiej. Zorganizowano wiele atrakcyjnych imprez, wydarzeń poświęconych konińskiej pisarce. Najważniejsze wydarzenia:

    • Oddanie hołdu konińskiej pisarce, złożenie kwiatów i zapalenie zniczy na grobie Zofii Urbanowskiej.
      Od tego roku – 1 stycznia, w rocznicę śmierci wybitnej pisarki, tradycją stało się oddanie jej hołdu przy grobie poprzez złożenie kwiatów i zapalenie zniczy przez przedstawicieli władz miasta Konina, gminy Rzgów, OSP Kowalewek, przedstawicieli braci uczniowskiej, instytucji kultury oraz organizacji i stowarzyszeń pozarządowych, np. PTTK Oddział w Koninie, TPK.
    • Oświadczenie  wygłoszone w Sejmie RP  przez posła Tomasza Piotra Nowaka z okazji Światowego Dnia Książki o obchodach Roku Zofii Urbanowskiej. (23.04.)
    • Konkurs plastyczny: W Krainie Zmyślenia na ilustrację do bajek Zofii Urbanowskiej zorganizowany przez Centrum Kultury i Sztuki w Koninie, Starostwo Powiatowe w Koninie, OSP w Kowalewku.
    • Konferencja naukowa Zofia Urbanowska – życie i twórczość, której pierwsza część odbyła się  w Izbie Pamięci Zofii Urbanowskiej w Kowalewku uroczystościami jubileuszowymi  (złożenie kwiatów pod tablicą pamiątkową, część artystyczna w wykonaniu zespołu dziecięcego, rozstrzygnięcie konkursu plastycznego W Krainie Zamyślenia na ilustrację do bajek Zofii Urbanowskiej). Druga część odbyła się w Koninie, w dworku Zofii Urbanowskiej pt. Imieniny u Zofii (oświadczenie konińskiego posła Tomasza Piotra Nowaka wygłoszone w Sejmie RP,  pogadanka Piotra Rybczyńskiego Konin w czasach Zofii Urbanowskiej, wykład dr Barbary Kosmowskiej Na służbie u Kopciuszka wokół pisarstwa Zofii Urbanowskiej, wystawa malarstwa Kazimierza Białkowskiego Konin Zofii Urbanowskiej oraz wystawa książek Zofii Urbanowskiej ze zbiorów MBP w Koninie).
    • Wystawa Zofia Urbanowska – wspomnienie zorganizowana przez Miejską Bibliotekę Publiczną  w Koninie.
    • Rajd z cyklu Spacerkiem po Zdrowie Konin Zofii Urbanowskiej zorganizowany PTTK Oddział w Koninie.
    • Lekcje muzealne pt. Życie i twórczość Zofii Urbanowskiej w Muzeum Okręgowym w Koninie.
    • Wystawa w Muzeum Okręgowym w Koninie pt. Zofia Urbanowska – autorka książek dla dzieci oraz lekcje muzealne pt. Życie i twórczość Zofii Urbanowskiej.
    • Rajd tatrzański „Śladami „Róży bez kolców” Zofii Urbanowskiej – organizator PTTK Oddział w Koninie, MBP w Koninie.
    • wydanie przez Pocztę  Polską zestawu okolicznościowych kart pocztowych.
    • Digitalizacja Głosu Konińskiego za lata 1921-1939 ze zbiorów Archiwum Państwowego w Poznaniu Oddział w Koninie oraz Biblioteki Narodowej w Warszawie – inicjator MBP w Koninie.
    • Impreza kulturalna Koncert u Zofii, która odbyła się w dworku Zofii Urbanowskiej w Koninie (koncert Powróćmy jak za dawnych lat w wykonaniu grupy „Free Voices” z Młodzieżowego Domu Kultury w Koninie, wystawa reprintów gazet dla pań z epoki Zofii Urbanowskiej pt. Piękna niewiasta. Moda kobieca w XIX-wiecznych polskich czasopismach ze zbiorów Biblioteki Uniwersyteckiej w Warszawie, zorganizowana przez Centrum Kultury i Sztuki w Koninie).
    • XXVIII Jesienne Spotkania Recytatorów – Spotkania z prozą Zofii Urbanowskiej – turniej prezentacji wybranych fragmentów powieści autorki, skierowany do uczniów, klas 4-6, szkół miasta i powiatu zorganizowany przez Młodzieżowy Dom Kultury w Koninie, przy współudziale Miejskiej Biblioteki Publicznej w Koninie.
    •           

      Uroczyste wręczenie sztandaru z portretem Zofii Urbanowskiej  Szkole Podstawowej im. Zofii Urbanowskiej w Rozalinie. (20.05.2009 r.)

      Bartosz Kiełbasa Zofia Urbanowska w Rozalinie [w]: Przegląd Koniński 2020, nr 41, dod. Koniniana, nr 5, s. IV
    • 2011

      Rajd rowerowy Śladami Zofii Urbanowskiej Konin – Kowalewek, zorganizowany przez PTTK Oddział w Koninie. (12.03)

      https://s.konin.pttk.pl/kronika/11_0312.pdf
    •           

      Zastąpienie starej tablicy na dworku nową, z inicjatywy Radia Konin, w ramach cyklu Poczet konińskich znakomitości. (18.06)

    • 2017

      Uczniowie Szkoły Podstawowej nr 1 im. Zofii Urbanowskiej w Koninie uczestniczyli w grze miejskiej Śladami Zofii Urbanowskiej przygotowanej przez nauczycieli. (1.06)

      https://sp1konin.wikom.pl/wpis/gra-miejska-sladami-zofii-urbanowskiej
    • 2018

      Letni spacer po konińskiej Starówce śladami pisarki Zofii Urbanowskiej zorganizowany przez PTTK Oddział w Koninie, w ramach akcji Lato na Bulwarze Nadwarciańskim w Koninie oraz wirtualny spacer po wszystkich miejscach na obecnych ziemiach polskich związanych z literatką – poprowadziła Wanda Gruszczyńska w Centrum Informacji Miejskiej. (30.06.)

      https://s.konin.pttk.pl/kronika/18_0630.pdf
    •           

      Spotkanie autorskie z Barbarą Kosmowską Zofia Urbanowska: podwórko, wielki świat, zmierzch nad Koninem zorganizowane przez MBP w Koninie, z KBO w ramach projektu „Konin lubi Książki”. (13.11.)

      Kronika MBP w Koninie
    • 2019

      Koniński Rok Zofii Urbanowskiej

      • Digitalizacja powieści Zofii Urbanowskiej ze zbiorów MBP w Koninie i umieszczenie ich na stronie Wielkopolskiej Biblioteki Cyfrowej.
      • Na przystankach autobusowych i niektórych autobusach umieszczono plakaty informujące o Konińskim Roku Zofii Urbanowskiej.
        mar. Ten rok w garści trzyma Zofia Urbanowska. [w]: Przegląd Koniński 2019, nr 6, s. 29
      • Spacer do miejsc związanych z Zofią Urbanowską w gminie Rzgów, zorganizowany przez Klub Turystyczny PTTK w Koninie. (02.02)
        https://s.konin.pttk.pl/kronika/19_0202.pdf
      • Pogadanka dla dzieci z grupy „Biały Konik” z Przedszkola nr 4 w Koninie wygłoszona przez przewodnika Wandę Gruszczyńską (21.02.)
        https://s.konin.pttk.pl/kronika/19_0221.pdf
      • Spotkanie w dworku pisarki w Koninie z okazji Międzynarodowego Dnia Przewodnika Turystycznego, zorganizowane przez PTTK Oddział w Koninie. (Spotkaniu towarzyszyły m.in.: prezentacja dotycząca życia i twórczości przygotowana przez Wandę Gruszczyńską, wspomnienia związane z przedszkolem, które mieściło się w dworku zacnej literatki, i lektura jej książek). (22.02.)
        https://s.konin.pttk.pl/kronika/19_0222.pdf
      • W Szkole Podstawowej nr 4 im. Gustawa Morcinka w Koninie gościła Ewa Adamska z Wydziału Kultury UM, która wcieliła się we współczesną postać Zofii Urbanowskiej i spotkała się z uczniami szkoły. (5.04)
        https://sp4konin.pl/2019/04/05/2019-rokiem-zofii-urbanowskiej/
      • W trakcie Salonu Poezji i Literatury Dla Zosi w Konińskim Domu Kultury zorganizowano Herbatkę u Zofii, podczas której fragmenty Gucia zaczarowanego Zofii Urbanowskiej czytała aktorka Anna Cieślak, której towarzyszyły słuchaczki Politechniki III Wieku i młodzi pianiści. (12.05.)
        mar. Na herbatce z Urbanowską [w]: Przegląd Koniński 2029, nr 19 s. 10
      • Wydanie książki Znakomitość Zofii Urbanowskiej przez firmę „MAWI” z Konina
        boxa. Po 145 latach książka trafiła do bibliotek: koninianin wydał „Znakomitość” Urbanowskiej [w]: Przegląd Koniński 2019, nr 19, s. 8
      • Wykład dyrektora MBP w Koninie Henryka Janaska nt. życia i twórczości Zofii Urbanowskiej podczas XVI Ogólnopolskiego Tygodnia Bibliotek w Kleczewie.
        boxa. Biblioteka już nie równa się książka: wspólnie świętowali XVI Ogólnopolski Tydzień Bibliotek. [w]: Przegląd Koniński 2019, nr 19, s. 16
      • Promocja książki o Zofii Urbanowskiej Na służbie u Kopciuszka autorstwa Barbary Kosmowskiej i Joanny Papuzińskiej w dworku Zofii Urbanowskiej w Koninie, zorganizowana przez Miasto Konin i Miejską Bibliotekę Publiczną w Koninie. Promocji towarzyszyła wystawa malarstwa Kazimierza Białkowskiego Zafascynowany Zofią Urbanowską, wystawa ilustracji i metaloplastyki obrazujących Gucia Zaczarowanego, wykonanych przez uczniów Państwowego Liceum Sztuk Plastycznych w Kościelcu, wystawa „Wspomnienie” zorganizowana przez MBP w Koninie ze zbiorów własnych oraz koncert uczniów Państwowej Szkoły Muzycznej I i II stopnia im. I.J. Paderewskiego w Koninie.
        Bobrowska Izabela. Zofia Urbanowska dla ludzi. [w]: Przegląd Koniński 2019, nr 20, s. 34
      • Uroczystości jubileuszowe w Domu Kultury w Kowalewku, podczas których odbyło się spotkanie z Barbarą Kosmowską, rozstrzygnięcie konkursu literackiego na recenzję oraz opowiadanie inspirowane twórczością bohaterki uroczystości oraz konkursu na spot reklamowy popularyzujący życie i twórczość Zofii Urbanowskiej. Podczas uroczystości Starostwo Powiatowe przekazało Gminnej Bibliotece Publicznej w Rzgowie książkę Gucio zaczarowany z 1908 roku. (15.05)
        Fabisiak Milena. Pisała o Zofii, jakby ją znała: znakomita pisarka urodziła się w Kowalewku. [w]: Przegląd Koniński 2019, nr 20, s. 26
        Plucińska Danuta. Rok Zofii Urbanowskiej w Kowalewku. [w]: Kurier Powiatowy 2019, nr 2, s. 6
      • Impreza kulturalna Urodziny Zofii Urbanowskiej, która odbywała się na Bulwarach Nadwarciańskich oraz w dworku Zofii Urbanowskiej w Koninie. (19.05)
        Przegląd Koniński 2019, nr 19, s. 3
        mar. Zofie na wspólnym zdjęciu: na urodzinach Urbanowskiej. [w]: Przegląd Koniński 2019, nr 20, s. 37
        Koniński Informator Samorządowy 2019, nr 2, s. 7
      • Festyn rodzinny dla społeczności lokalnej zorganizowany przez Szkołę Podstawową nr 1 im. Zofii Urbanowskiej w Koninie, bohaterką festynu była Zofia Urbanowska, tegoroczna jubilatka.
      • Piknik, zorganizowany z okazji Dnia Dziecka w Parku im. F. Chopina przez Młodzieżowy Dom Kultury wraz z partnerami, nawiązujący w swej tematyce do Gucia Zaczarowanego. (01.06.)
        Gucio i tajemnice natury na Dzień Dziecka [w]: Koniński Informator Samorządowy 2019, nr 1, s. 8
      • Plenerowa sesja fotograficzna, zorganizowana przez Centrum Kultury i Sztuki oraz Koniński Klub Fotograficzny FF.
      • Podczas XII Jarmarku św. Bartłomieja w Koninie zorganizowano trzy spacery po Starówce śladami Zofii Urbanowskiej z przewodnikami TPKPTTK w Koninie. Na stoisku Centrum Informacji Turystycznej można było rozegrać grę rodzinną "Konin Zofii Urbanowskiej". (24-25.08)
        Przegląd Koniński 2019, nr 32, dod. Koniniana, nr 4, s. IV
      • W kościele pw. św. Wawrzyńca w Sławsku odbyła się msza w intencji śp. Zofii Urbanowskiej z okazji jej rocznicy chrztu w tej świątyni. We mszy uczestniczyli przedstawiciele Oddziału PTTK w Koninie, wicedyrektor Szkoły Podstawowej im. K. Makuszyńskiego w Sławsku oraz mieszkańcy. (14.09)
        https://s.konin.pttk.pl/kronika/19_0914msza.pdf
      • Spacer do Muzeum Okręgowego w Koninie połączony m.in. z obejrzeniem pamiątek po Zofii Urbanowskiej zorganizował Klub Turystyczny PTTK w Koninie. Uczestniczyli w nim mieszkańcy Konina i okolic oraz uczniowie szkół podstawowych nr 3 w Koninie i w Sławsku (29.09)
        https://s.konin.pttk.pl/kronika/19_0929.pdf
      • Konkurs plastyczny dla szkół podstawowych z Konina „Inspiracje ogrodem Zofii Urbanowskiej”, zorganizowany przez I Liceum Ogólnokształcące im. Tadeusza Kościuszki w Koninie
      • Konkurs fotograficzny „Konin w kwiatach” dla uczniów I LO w Koninie (prace można było składać do 30.10)
        https://1lokonin.pl/wp-content/uploads/2019/09/KONKURS-FOTO-31ze-zmienion%C4%85-dat%C4%85-1.pdf
      • Fotograficzna wystawa poplenerowa „Zofia Urbanowska Alive”, zorganizowana przez Centrum Kultury i Sztuki w Koninie oraz działający przy nim Koniński Klub Fotograficzny FF  w Urzędzie Stanu Cywilnego, czyli w dworku pisarki. (3.10)
        Zofia Urbanowska Alive. [w]: Przegląd Koniński 2019, nr 38, s. 36
        Szafrański Marcin. Wystawą ożywili ducha Zofii Urbanowskiej: toast w dworku na cześć konińskiej pisarki. [w]: Przegląd Koniński 2019, nr 40, s. 42
      • Spektakl Gucio zaczarowany na motywach powieści Zofii Urbanowskiej, zorganizowany przez Młodzieżowy Dom Kultury w Koninie (…)
        Tę bajkę czytali nam kiedyś rodzice. [w]: Przegląd Koniński 2019, nr 43, s. 27
        Program wydarzeń opublikowany w Konińskim Informatorze Samorządowym 2019, nr 1, s. 5
    • 2021

      Zofia Urbanowska została patronką Miejskiej Biblioteki Publicznej w Koninie na podstawie Uchwały nr 487 Rady Miasta Konina z dnia 27 stycznia 2021 r. w sprawie nadania imienia Miejskiej Bibliotece Publicznej w Koninie.

      Zmiany w Uchwale nr 487 –  Uchwała nr 507 Rady Miasta Konina z dnia 24 lutego 2021 roku
    •           

      Lokalna Organizacja Turystyczna MARINA zrealizowała projekt Śladami Zofii Urbanowskiej po Ziemi Konińskiej, w ramach którego wydała folder z grą ternową ROWEROWY QUEST Śladami Zofii Urbanowskiej po Ziemi Konińskiej.

    •           

      Wydanie książki Cztery pory roku z Zofią Urbanowską Joanny Łagodzińskiej przez Wydawnictwo Setidava Miejskiej Biblioteki Publicznej im. Zofii Urbanowskiej w Koninie oraz Stowarzyszenie Przyjaciół Miejskiej Biblioteki Publicznej w Koninie.

    •           

      Spotkanie z uczniami klasy 3a ze Szkoły Podstawowej nr 9 w Koninie, mające na celu uczczenie pamięci o Zofii Urbanowskiej i zapoznanie dzieci z życiorysem naszej konińskiej pisarki, zorganizowane przez Filię „Chorzeń” MBP w Koninie. (30.09.)

    • 2022

      Księgarnia MAWI w Koninie wydała książkę Wszechmocni Zofii Urbanowskiej.

    •           

      Konferencja naukowa pt. (OD) NOWA URBANOWSKA  – organizatorzy: Miejska Biblioteka Publiczna im. Zofii Urbanowskiej w Koninie wraz z Wydziałem Filologii Polskiej i Klasycznej Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu i Zespołem ds. Badań nad Literaturą i Kulturą Dziecięcą WFPiK  UAM. (21.11.)

      Przegląd Koniński, 2023, nr 1, s. 10
    • 2023

      Spotkanie, rozmowy, wspomnienia o Zofii Urbanowskiej i wystawa fotografii związanych z patronką biblioteki (skany przekazało bibliotece Zgromadzenie Sióstr Opatrzności Bożej) w MBP w Koninie, zorganizowane  po corocznych uroczystościach przy grobie Zofii Urbanowskiej. (1.01.)

      Przegląd Koniński, 2023, nr 1, s. 10
    •           

      W ramach „Spacerkiem po Zdrowie” odbył się spacer śladami Zofii Urbanowskiej po Koninie połączony ze zwiedzaniem wystawy w Szkole Podstawowej nr 1 im. Zofii Urbanowskiej w Koninie. Organizatorzy: Klub Turystyczny PTTK w Koninie, Towarzystwo Przyjaciół Konina, Szkoła Podstawowa nr 1 w Koninie, Urząd Stanu Cywilnego w Koninie. (13.05.)

      https://konin.pttk.pl/wp-content/uploads/2023/07/23_0513zofii.pdf
    •           

      W uroczystości z okazji urodzin i imienin Zofii Urbanowskiej, co roku odbywającej się w Izbie Pamięci w Kowalewku, uczestniczyła również delegacja z MBP w Koninie wraz z gościem specjalnym dr Barbarą Kosmowską, która wygłosiła laudację poświęconą życiu i twórczości Zofii Urbanowskiej. Wystąpiła również Beata Stokowska z Miejskiej Biblioteki Publicznej im. Zofii Urbanowskiej w Koninie z prelekcją pt. „Aspekt biblijny w twórczości Zofii Urbanowskiej”. Mieliśmy okazję również obejrzeć prezentacje uczennic i uczniów ze szkół podstawowych z terenu Gminy Rzgów, podziwiać ich prace plastyczne, kreacje związane z Zofią Urbanowską oraz wysłuchać wierszy specjalnie na tę okazję napisanych przez uczniów. (15.05).

    •           

      Spotkanie autorskie z Barbarą Kosmowską w Miejskiej Bibliotece Publicznej im. Zofii Urbanowskiej w Koninie, na którym m.in. z serdecznością opowiadała o patronce biblioteki, która była dla pisarki inspiracją i dała jej odwagę „sięgnięcia po pióro”. Spotkanie dofinansowano ze środków KBO w ramach projektu KONIN LUBI KSIĄŻKI 8. (16.05.)

      https://www.facebook.com/profile/100066232191674/search/?q=barbara%20kosmowska&locale=pl_PL
    • Imprezy cykliczne
      • 15 maja – każdego roku, w dniu urodzin autorki w Izbie Pamięci w Kowalewku odbywa się spotkanie ku pamięci czcigodnej literatki oraz złożenie kwiatów pod tablicą pamiątkową.
        Gmina Rzgów oraz Gminna Biblioteka Publiczna w Rzgowie organizuje wśród uczniów szkół konkursy związane z twórczością Zofii Urbanowskiej, których rozstrzygnięcie i wręczenie nagród odbywa się właśnie w dniu urodzin w Kowalewku.
      • Wigilia u Zofii Urbanowskiej – grudniowe spotkanie w Domu Kultury w Kowalewku, na które licznie przybywają mieszkańcy Kowalewka, gminy oraz regionu konińskiego. Orkiestra Dęta OSP Rzgów wykonuje koncert kolęd, młodzież przygotowuje występ artystyczny, a panie z Kół Gospodyń Wiejskich z gminy wigilijny poczęstunek. Odbywa się również rozstrzygnięcie konkursu bożonarodzeniowego dla uczniów szkół podstawowych. Organizatorami są Wójt Gminy Rzgów, Gminna Biblioteka Publiczna w Rzgowie, Ochotnicza Straż Pożarna w Kowalewku.

    Zgromadzone zbiory

    Miejska Biblioteka Publiczna im. Zofii Urbanowskiej w Koninie wraz z jej filiami gromadzi i udostępnia książki autorstwa Patronki oraz dotyczące jej życia i twórczości.

    Wypożyczalnia Główna i filie biblioteczne wypożyczają książki na zewnątrz, natomiast Czytelnia Ogólna udostępnia zbiory na miejscu.

    W Czytelni dostępne są:

    • książki wydane przed 1945 r. (w tym tłumaczone na język francuski Gucio zaczarowanyKsiężniczka), znajdujące się w Zbiorach Specjalnych,
    • książki wydane po 1945 r. i prace magisterskie dotyczące twórczości konińskiej pisaki, znajdujące się w dziale regionalnym,
    • materiały dotyczące życia, twórczości i upamiętnienia Patronki oraz krótkie formy literackie jej autorstwa, zgromadzone w tematycznych teczkach.

    W teczkach zgromadzone są:

    • materiały oryginalne (poszczególne numery czasopism, płyty CD, gadżety wydane z okazji Roku Zofii Urbanowskiej 2009 i 2019: pocztówki okolicznościowe, zakładki do książek, kalendarzyk reklamowy, naklejki, plakietki),
    • fotografie (zachowane pamiątki i miejsca związane z pisarką: Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski, Dyplom honorowego obywatela miasta Konina, biurko, kałamarz, autograf,  grobowiec z tablicą rodziny Modelskich i Urbanowskich, tablice pamiątkowe na dworku w Koninie oraz Izbie Pamięci w Kowalewku),
    • fotokopie (portrety autorki z różnych okresów życia, drzewo genealogiczne i portrety przodków z rodziny Modelskich, dworek w Koninie),
    • ksero i skany (listy, artykuły i krótkie formy literackie autorstwa Urbanowskiej; recenzje poszczególnych utworów pisarki, artykuły dotyczące jej życia, twórczości, miejsc pobytu, koligacji rodzinnych i sposobów upamiętnienia, w tym protokół z posiedzenia Rady Miejskiej w Koninie, dotyczący nadania tytułu honorowego obywatela miasta Konina oraz nazwania jej imieniem dotychczasowej ulicy Piwnej).

    Zdygitalizowana twórczość